پاسارگاد، شهری کهن در استان فارس، نخستین پایتخت شاهنشاهی هخامنشی و آرامگاه کوروش بزرگ را در خود جای داده است. این مجموعه تاریخی از سال ۵۵۰ پیش از میلاد، به دستور کوروش، به‌عنوان مرکز سیاسی و فرهنگی امپراتوری بنا شد و امروزه در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.

تاریخچه ساخت

آرامگاه کوروش در دشتی باز ساخته شد، با معماری ساده اما پرابهت. بنای آن از سنگ‌های سفید آهکی تشکیل شده، در دو بخش: سکوی پلکانی شش‌طبقه و حجره کوچک مستطیلی در بالای آن. این طراحی نه فقط مکان دفن یک شاه، که بیانیه‌ای از فلسفه زندگی کوروش بود؛ سادگی، پایایی و احترام به طبیعت.

معماری و ویژگی‌ها

  • سازه مقاوم: سنگ‌ها بدون ملات و با اتصالات دقیق روی هم قرار گرفته‌اند.
  • جهت‌گیری بنا: رو به طلوع خورشید، نمادی از آغاز و روشنایی.
  • اندازه‌ها: ارتفاع کلی آرامگاه حدود ۱۱ متر، با حجره‌ای کوچک به طول ۳٫۱ و عرض ۲٫۱ متر.

پاسارگاد به‌عنوان پایتخت

شهر پاسارگاد علاوه بر آرامگاه کوروش، شامل کاخ‌های سلطنتی، باغ‌های شاهی و محوطه‌های مذهبی بوده است. سیستم باغ‌آرایی و کانال‌های آب‌رسانی این شهر، نمونه‌ای اولیه از باغ ایرانی محسوب می‌شود.

اهمیت معنوی و فرهنگی

کوروش بزرگ به‌عنوان نماد عدالت و آزادی در تاریخ شناخته می‌شود. منشور حقوق بشر او (استوانه کوروش) بیانگر احترام به عقاید و فرهنگ ملل مختلف بود. آرامگاه او همچنان محل زیارت و احترام ایرانیان و گردشگران خارجی است.

جاذبه‌های اطراف

  • کاخ بارعام با ستون‌های سنگی عظیم.
  • کاخ اختصاصی کوروش با کفپوش‌های سنگی نفیس.
  • دروازه ورودی پاسارگاد که زمانی شاهان و مهمانان ویژه از آن عبور می‌کردند.
  • منظر طبیعی دشت مرغاب که فضای آرام و باشکوه محوطه را دوچندان کرده است.

وضعیت حفاظت

در سال‌های اخیر، پروژه‌های مرمتی متعددی برای جلوگیری از فرسایش سنگ‌ها اجرا شده است. اما تهدیداتی مانند نشست زمین و تغییرات آب‌وهوایی همچنان وجود دارد.